Bệnh Tụ huyết trùng là một bệnh truyền nhiễm trên gia cầm do vi khuẩn gây ra với bệnh cảnh nhiễm trùng huyết, tỷ lệ lưu hành và tỷ lệ tử vong cao; trong điều kiện chăm sóc tốt bệnh thường ở thể mãn tính.

A. Miệng chảy dịch nhầy; B. Phù quanh mắt, viêm kết mạc; C. Trẹo cổ; D. Xuất huyết ngoại tâm mạc; E. Phù mào, tích;
F. Gan sưng, có các điểm hoại tử màu trắng; G. Túi lòng đỏ sung huyết, nang trứng nhũn dễ vỡ; H. Phổi viêm

CĂN NGUYÊN
Bệnh do vi khuẩn thuộc loài Pasteurella multocida họ Pasteurellaceae gây ra. Trong phương pháp nhuộm Gram vi khuẩn bắt màu gram âm, có hình thái dạng cầu trực khuẩn, không lông, không di động, không sản sinh nha bào, bên ngoài thành tế bào được bao bọc bởi lớp giáp mô, kích thước vi khuẩn 0,2-0,4×0,6-2,5 µm. Vi khuẩn bắt mầu lưỡng cực trong phương pháp nhuộm Wrigh’s.

LOÀI MẮC
Bệnh xảy ra trên gà, gà tây. Vịt, ngỗng, chim cảnh cũng mẫn cảm với mầm bệnh.

ĐƯỜNG TRUYỀN LÂY
Động vật mắc bệnh bài thải mầm bệnh ra bên ngoài môi trường lây nhiễm vào thức ăn, nước uống, dụng cụ chăm sóc làm tăng rủi ro mắc bệnh toàn đàn.

TRIỆU CHỨNG
Thể cấp tính: Thường xuất hiện nhanh, chỉ một vài giờ trước khi chết.
- Chết đột ngột.
- Kém ăn, lông xơ xác.
- Miệng chảy dịch nhầy.
- Ban đầu ỉa chảy ra nước, phân có màu trắng. Giai đoạn tiếp theo con vật ỉa chảy phân xanh lẫn dịch nhầy.
- Xác gà xanh tím, rõ nhất là vùng đầu, mào, tích.
Thể mãn tính: Xuất hiện tiếp sau thể cấp tính hay do sự tác động của vi khuẩn có độc lực thấp.
- Tích, gan bàn chân, khớp sưng.
- Trẹo cổ, viêm màng kết.
- Khó thở, thở có tiếng ran khí quản.

BỆNH TÍCH
Thể cấp tính:
- Xuất huyết phổi, ngoại tâm mạc, mỡ bụng,  niêm mạc ruột non.
- Màng thanh dịch ruột non sung huyết.
- Bao tim, phúc mạc tích nước.
- Gan sưng, bề mặt có các điểm hoại tử màu trắng (ít thấy khi bệnh gây ra bởi vi khuẩn độc lực thấp).
- Nang trứng trưởng thành nhũn dễ vỡ, mạch quản phân bố ít trên bề mặt; nang trứng non sung huyết bề mặt.
Thể mãn tính:
- Viêm phổi, đặc biệt ở gà tây.
- Xoang khớp khuỷu chân, xoang sọ tích dịch rỉ viêm màu vàng nhạt.

ĐIỀU TRỊ
Với gà đang mắc bệnh điều trị bằng cách tiêm kháng sinh hoặc đưa kháng sinh qua đường miệng. Có thể dùng các kháng sinh sau: Streptomycin, Oxytetracycline hoặc những kháng sinh đặc hiệu khác có bán trên thị trường.

PHÒNG BỆNH
Sử dụng vacxin Tụ huyết trùng gà tiêm phòng cho toàn đàn. Cách dùng vacxin Tụ huyết trùng gia cầm (vô hoạt) của Công ty cổ phần Thuốc thú y trung ương Vetvaco.
Dùng vacxin Tụ huyết trùng gia cầm tiêm phòng cho gà, vịt, ngan, ngỗng, gà tây. Miễn dịch bảo hộ xuất hiện sau khi tiêm 14 ngày, kéo dài khoảng 6 tháng.